Có rất nhiều nguyên nhân gây viêm tuy cấp như do rượu, do tăng mỡ máu, viêm tụy cấp sau chấn thương… trong đó, 16 – 40% là viêm tụy cấp có nguyên nhân là do sỏi mật.
Sỏi mật gây viêm tụy cấp như thế nào?
Tụy là một tạng thuộc bộ máy tiêu hoá, nằm sau phúc mạc, đi từ khúc 2 tá tràng tới núm tỳ, vắt ngang cột sống thắt lưng, chếch lên trên và sang trái. Tụy có cả hai chức năng: nội tiết và ngoại tiết. Tụy ngoại tiết sản xuất các men tiêu hoá thức ăn. Về mặt nội tiết, tụy tiết ra hai hormon chủ yếu để điều hoà đường huyết là insulin (làm hạ đường huyết) và glucargon (làm tăng đường huyết).
Cơ chế bệnh sinh chủ yếu của viêm tụy cấp là do sự hoạt hoá các tiền men thành các men có hoạt tính ngay trong lòng tuyến tụy, từ đó kéo theo một loạt các phản ứng kiểu dây chuyền khác. Các men tụy sau khi được hoạt hóa có hoạt tính tiêu hủy rất cao để tiêu thực phẩm và quá trình này bình thường xảy ra ở trong lòng ống tiêu hóa (tá tràng, ruột non).
Ở bệnh nhân bị sỏi mật, nhất là các trường hợp sỏi ống mật chủ gây tắc nghẽn đường mật, dịch mật sẽ trào ngược vào ống tụy, làm thay đổi pH của dịch tụy, pH dịch tụy trở thành kiềm hóa giống pH ở tá tràng nên các men tụy được kích hoạt trở thành dạng hoạt động ngay trong lòng ống tụy và kết quả là các tế bào tụy bị phá hủy dẫn đến hàng loạt những phản ứng viêm nhiễm xảy ra.
Biểu hiện của viêm tụy cấp do sỏi mật
Biểu hiện của viêm tụy cấp sỏi thường xảy ra đột ngột, có thể ở mọi lứa tuổi nhưng thông thường ở lứa tuổi từ 30 – 50.
- Đau bụng là triệu chứng xuất hiện gần như ở 100% các trường hợp. Cơn đau bụng điển hình thường xuất hiện đột ngột ở vùng trên rốn, cường độ đau dữ dội, lan lên ngực, sang 2 bên mạng sườn, xiên sau lưng, tiến triển ngày một tăng dần, đạt mức dữ dội nhất sau vài giờ và kéo dài nhiều giờ. Có khi cơn đau quặn như đau do sỏi mật hoặc trùng với cơn đau do sỏi khiến cho triệu chứng đau tăng lên rất nhiều.
- Triệu chứng buồn nôn và nôn xảy ra khoảng 70 – 80% ở các bệnh nhân. Nôn xuất hiện cùng với đau. Chất nôn là dịch mật, thức ăn, đôi khi cả máu (trường hợp nặng).
- Bụng trướng, bí trung đại tiện, có thể có ỉa lỏng hay khó thở do bụng trướng hoặc có tràn dịch màng phổi kèm theo.
- Bệnh nhân hoảng hốt lo sợ hoặc vật vã kích thích, ý thức lơ mơ (hội chứng não – tụy),
- Tụt huyết áp
- Da tái lạnh
- Mạch nhanh, nhỏ, khó bắt.
- Khám có thể thấy vàng da kèm theo gan to, túi mật to do sỏi gây tình trạng ứ mật hoặc do viêm gan.
Ý kiến của bạn